Mały ZUS plus – podstawa składek ZUS od 2020 r. uzależniona od wysokości dochodu z działalności gospodarczej

Zgodnie z ustawą z 12 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, która została opublikowana w Dzienniku Ustaw z 2019 r. pod poz. 2550, przedsiębiorcy od 1 lutego 2020 r. będą mogli płacić obniżone i liczone proporcjonalnie do dochodu składki na ubezpieczenia społeczne w ramach tzw. nowej ulgi nazwanej „Mały ZUS plus”. Aby z niej skorzystać, trzeba będzie wykazać roczny przychód za 2019 r. nieprzekraczający 120 tys. zł. Jest to niemal dwukrotne podniesienie progu w stosunku do „Małego ZUS” obowiązującego w 2019 r. Obniżoną składkę będzie można opłacać maksymalnie przez 3 lata w ciągu ostatnich 5 lat prowadzenia działalności. Po tym okresie z ulgi będzie można skorzystać ponownie.

Osoby chcące przystąpić do „Małego ZUS-u” w styczniu w dotychczasowej formule powinni zgłosić chęć korzystania z tej preferencji do 8 stycznia 2020 r. Następnie – od 1 lutego – będą mogli opłacać składki na zasadach „Małego ZUS-u Plus”, który tego dnia wejdzie w życie.

„Mały ZUS”

W 2019 r. obowiązuje tzw. „Mały ZUS”. Mogą z niego korzystać przedsiębiorcy, których średniomiesięczny przychód w 2018 roku nie przekraczał 2,5-krotności minimalnego wynagrodzenia, czyli 63 tys. zł rocznie. W ich przypadku składki na ubezpieczenia społeczne naliczane są proporcjonalnie do przychodu.

Do skorzystania z „Małego ZUS” w styczniu 2020 r. (na zasadach obowiązujących obecnie) limit przychodu wynosi 67.500 zł.

Podstawowe zasady „Mały ZUS” i „Mały ZUS Plus”

Więcej o „Małym ZUS” pisaliśmy m.in. w tekście: Składki ZUS od działalności gospodarczej 2019

Warunki / zasady korzystania z „Małego ZUS-u plus”

• Aby skorzystać z „Małego ZUS-u plus”, oprócz kryterium przychodowego (roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku
  kalendarzowym nie może przekroczyć kwoty 120.000 zł przychodu), trzeba będzie również prowadzić działalność w poprzednim roku przez co najmniej 60 dni.

• W przypadku rozpoczęcia, zakończenia lub zawieszenia prowadzenia działalności w ciągu poprzedniego roku, ww. roczny limit przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej zmniejsza
  się proporcjonalnie, dzieląc kwotę 120.000 zł przez liczbę dni kalendarzowych w poprzednim roku kalendarzowym i mnożąc przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym. Otrzymany wynik jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa.

• Podstawa wymiaru składek społecznych według nowych reguł od 2020 r. powinna być ustalana zgodnie ze wzorami:
  • (roczny dochód z działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym : liczba dni prowadzenia działalności z działalności w poprzednim roku kalendarzowym) x 30 = przeciętny miesięczny dochód z działalności;
  • przeciętny miesięczny dochód z działalności x 0,5 = miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

• Ww. podstawa nie będzie mogła być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku (co stanowi minimalną wysokość podstawy wymiaru preferencyjnych składek ubezpieczeniowych, o której mowa w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) i wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na dany rok kalendarzowy (co stanowi najniższą „zryczałtowaną” podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą i nie korzystają przy tym z żadnych zwolnień oraz ulg, zgodnie z art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). A zatem w 2020 r. podstawa wynikająca z „Małego ZUS plus” nie będzie mogła być niższa niż 780 zł (30% x 2.600 zł) i wyższa niż 3.136,20 zł (60% x 5227 zł).

• Oprócz dotychczasowego obowiązku przedkładania przez przedsiębiorcę informacji o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz o podstawie wymiaru składek, powinien on przekazywać dane dotyczące dochodu oraz form opodatkowania. Te dodatkowe informacje przedsiębiorcy będą składać, jak dotychczas, w imiennym raporcie miesięcznym albo w deklaracji rozliczeniowej. Nie będzie to więc wymagać wypełniania żadnych dodatkowych nowych formularzy ani druków.

• Obniżone składki mogą być opłacane maksymalnie przez 36 miesięcy (3 lata) w ciągu kolejnych 60 miesięcy (5 lat) prowadzenia działalności. Chodzi o to, by przedsiębiorcy mieli szansę na uzbieranie stażu niezbędnego do otrzymania emerytury.

• Co do zasady, chęć korzystania z „Małego ZUS-u plus” będzie można zgłosić do końca pierwszego miesiąca obowiązywania tej regulacji. Jednak w przypadku, gdy uprawnienie do korzystania z omawianej ulgi zusowskiej uzyska się później, w trakcie roku, wówczas będzie przysługiwał termin 7 dni.

• Nie zmienia się kolejność korzystania z ulg w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne: najpierw „ulga na start”, potem 24 miesiące preferencyjnych składek, a następnie „Mały ZUS plus”.

• Zasadniczo zamiar skorzystania z „małego ZUS plus” należy zgłosić w 2020 r. do końca lutego 2020 r., a w kolejnych latach – do końca stycznia.

• Osoby, które chcą rozliczać składki w ramach „Małego ZUS” – w styczniu 2020 r. a następnie „Małego ZUS plus” – od lutego 2020 r., muszą poinformować o tym ZUS poprzez dokonanie stosownego zgłoszenia do ZUS w terminie do 8 stycznia 2020 r. z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia (05 90 lub 05 92 w przypadku osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy). Dla osób uprawnionych do wspomnianej preferencji rozpoczynających lub wznawiających prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w styczniu danego roku zgłoszenie do ubezpieczeń zusowskich musi nastąpić w terminie do końca stycznia danego roku (jeżeli termin ten jest krótszy niż 7 dni, ww. zgłoszenia należy dokonać w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń).

• Przedsiębiorca, który w 2019 r. nie miał prawa do „małego ZUS”, a zyska je w styczniu 2020 r., musi się zgłosić do ubezpieczeń z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się od 05 90 (albo 05 92 – gdy ma przyznaną rentę z tytułu niezdolności do pracy) w ciągu 7 dni od dnia nabycia tych uprawnień, tj. najpóźniej 8 stycznia 2020 r. Z kolei osoba, która w 2019 r. spełniała warunki do opłacania „małego ZUS” i będzie je spełniać w styczniu 2020 r., musi złożyć ze wspomnianym kodem tytułu ubezpieczenia dokumenty rozliczeniowe za styczeń 2020 r. w ustawowym terminie czyli do 10 lutego (w przypadku osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie) lub 17 lutego 2020 r. Jeśli tego nie uczyni, organ rentowy potraktuje to jako rezygnuję z omawianej ulgi. Następnie, aby skorzystać z „Małego ZUS plus” przedsiębiorca musi złożyć z kodem tytułu ubezpieczenia 05 90 albo 05 92 dokumenty rozliczeniowe za luty 2020 r. w ustawowym terminie.

Podkreślmy dodatkowo, że w myśl przywołanej na wstępie ustawy:

• dla przedsiębiorców rozliczających się w sposób inny niż według zasad ogólnych, tj. tych, którzy nie określają dochodów dla celów podatkowych (tzn. opłacają podatek w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych albo korzystają z karty podatkowej i jednocześnie rozliczają VAT) zdecydowano się ustalić, że za dochód osiągnięty w poprzednim roku kalendarzowym przyjmować będzie się połowę odpowiednio osiągniętego przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub też połowę wartości sprzedaży podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, bez kwoty tego podatku;
• jeżeli składki na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy (oraz osób z nim współpracujących) zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu, to roczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej, liczony na potrzeby określenia podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych na kolejny rok, powinien zostać powiększony o ich wysokość.

Kiedy i jak się zgłosić do „Małego ZUS” lub „Małego ZUS Plus”

Aby właściwie omówić obowiązki w zakresie zgłoszenia w ZUS chęci korzystania z omawianych preferencji składkowych, należy rozpatrzyć kilka wariantów:

1. Przedsiębiorca nie korzystał w 2019 r. z „Małego ZUS”, ale spełnia warunki wymagane przy tej uldze, które obowiązują do 31 stycznia 2020 r.:

• Wymagane działania: Wyrejestrowanie się z ubezpieczenia społecznego (na ZUS ZWUA) –> Zgłoszenie się do ubezpieczeń społecznych z kodem 05 90 lub 05 92 (na formularzu ZUS ZUA  albo ZUS ZZA – jeśli zgłoszenie dotyczy wyłącznie ubezpieczenia zdrowotnego).
• Jak się zgłosić? Poprzez stronę www.ceidg.gov.pl lub dostarczenie (przesłanie / złożenie) druku zgłoszeniowego bezpośrednio do ZUS.
• Do kiedy się zgłosić? Do 8 stycznia 2020 r.

2. Przedsiębiorca nie korzystał z „Małego ZUS” do 31 stycznia 2020 r. ale spełnia nowe warunki do „Mały ZUS Plus”:

• Wymagane działania: Wyrejestrowanie się z ubezpieczenia społecznego (na ZUS ZWUA) –> Zgłoszenie się do ubezpieczeń społecznych z kodem 05 90 lub 05 92 (na formularzu ZUS ZUA  albo ZUS ZZA – jeśli zgłoszenie dotyczy wyłącznie ubezpieczenia zdrowotnego).
• Jak się zgłosić? Poprzez stronę www.ceidg.gov.pl lub dostarczenie (przesłanie / złożenie) druku zgłoszeniowego bezpośrednio do ZUS.
• Do kiedy się zgłosić? Do 29  lutego 2020

3. Przedsiębiorca korzysta z „Małego ZUS” w styczniu 2020 r. gdyż korzystał z tej ulgi w 2019 r.:

• Wymagane działania: Kontynuacja korzystania z „Małego ZUS” wymaga przekazania w sporządzanej za styczeń deklaracji rozliczeniowej bądź w imiennym raporcie miesięcznym informacji o rocznym przychodzie  z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz o najniższej podstawie wymiaru składek. Nie trzeba składać wyrejestrowania i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych.
• Do kiedy się zgłosić? W terminie składania deklaracji za styczeń 2020.

4. Przedsiębiorca korzysta z „Małego ZUS” w styczniu 2020 r. ponieważ wysłał odpowiednie zgłoszenie do 8 stycznia 2020 r.:

• Wymagane działania: Przejście z „Małego ZUS” do „Małego ZUS Plus” poprzez przekazanie w sporządzane za luty deklaracji rozliczeniowej bądź w imiennym raporcie miesięcznym informacji:
  • o zastosowanych formach opodatkowania w 2019,
  • o rocznym przychodzie z pozarolniczej działalności gospodarczej i rocznym dochodzie z tej działalności uzyskanych w 2019,
  • o podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalonej na 2020.

Nie trzeba składać wyrejestrowania i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych.

• Do kiedy się zgłosić? W terminie składania deklaracji za luty 2020.

5. Przedsiębiorca zaczyna prowadzić działalność lub wznawia działalność w 2020 r.:

• Wymagane działania: Zgłoszenie się do ubezpieczeń społecznych z kodem 05 90 lub 05 92 (na formularzu ZUS ZUA  albo ZUS ZZA – jeśli zgłoszenie dotyczy wyłącznie ubezpieczenia zdrowotnego).
• Do kiedy się zgłosić? W ciągu 7 dni od pierwszego dnia prowadzenia lub wznowienia działalności.

6. Przedsiębiorca zaczął spełniać warunki „Małego ZUS Plus” w 2020 r. (bo np. skończył okres „preferencyjne składki” w trakcie roku):

• Wymagane działania: Wyrejestrowanie się z ubezpieczenia społecznego (na ZUS ZWUA) –> Zgłoszenie się do ubezpieczeń społecznych z kodem 05 90 lub 05 92 (na formularzu ZUS ZUA  albo ZUS ZZA – jeśli zgłoszenie dotyczy wyłącznie ubezpieczenia zdrowotnego).
• Jak się zgłosić? Poprzez stronę www.ceidg.gov.pl lub dostarczenie (przesłanie / złożenie) druku zgłoszeniowego bezpośrednio do ZUS.
• Do kiedy się zgłosić? W ciągu 7 dni  od pierwszego dnia, w którym zaczęły być spełniane warunki do omawianej preferencji.

Wyłączenia z preferencji

Zmiany w DRA cz. II i RCA cz. II

Aby umożliwić płatnikom składek prawidłowe wypełniania dokumentów ubezpieczeniowych, a tym samym właściwe zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz rozliczanie składek, ustawodawca przygotował zmianę wzorów raportu ZUS RCA cz. II i deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA cz. II oraz zaproponował zmianę brzmienia opisu kodów: 05 90 i 05 92.

Modyfikacje te przewiduje projekt (z 3 grudnia 2019 r.) rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych oraz innych dokumentów.

Na mocy ww. projektu:

– w imiennym raporcie cz. II dla osoby fizycznej wykonującej działalność gospodarczą na mniejszą skalę, która korzysta z obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne – o symbolu ZUS RCA cz. II oraz w deklaracji rozliczeniowej cz. II dla osoby fizycznej wykonującej działalność gospodarczą na mniejszą skalę, która korzysta z obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne i opłaca składki wyłącznie za siebie – o symbolu ZUS DRA cz. II przewidziano dodanie w bloku III. pola 03. „Dochód z działalności gospodarczej za ubiegły rok kalendarzowy” oraz nowego blok IV. „Forma opodatkowania obowiązująca w ubiegłym roku kalendarzowym oraz przychód i dochód” – w bloku tym uwzględnione zostały pola do wykazania formy opodatkowania (karta podatkowa, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oraz opodatkowanie na zasadach ogólnych), z jakiej przedsiębiorca korzystał w ubiegłym roku kalendarzowym, oraz pola do wykazania przychodu i dochodu osiągniętego w okresie korzystania z danej formy opodatkowania;

– nastąpić ma nadanie nowego brzmienia opisu niżej wymienionych dwóch kodów tytułu ubezpieczenia:

• • • 05 90 – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą niemająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest od dochodu;
    • 05 92 – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą mająca ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest od dochodu.

Źródło: biznes.gov.pl + opracowanie własne